فصل پنجم
سؤالات و نگرانی‌های رایج
سؤالات و نگرانی‌های رایج والدین در رابطه با درمان لکنت کودکان خود
محتوای فصل اول
بزرگ‌سالان دارای لکنت، در چه زمانی شروع به لکنت کرده‌اند؟
لکنت در سال‌های قبل از مدرسه و در سنین پیش‌دبستانی شروع به ریشه دواندن می‌کند. اغلب بزرگ‌سالان دارای لکنت در زمانی قبل از سال پنجم تولدشان شروع به لکنت کرده‌اند.
آیا ناروانی کودک من دائمی است؟
می‌خواهم سخنم را با کلامی دلگرم‌کننده و اطمینان‌بخش شروع کنم. گفتار ناروان طی سال‌های قبل از مدرسه آن‌قدر رایج است که من آن را به‌عنوان یک رخداد طبیعی قلمداد می‌کنم. احتمالی که به نفع فرزند شما وجود دارد این است که این ناروانی، گذرا است. لکنت نباید دائمی باشد. درهرحال، آنچه شما در مورد فرزندتان انجام می‌دهید تعیین‌کننده سرعت دستیابی او به کنترل گفتارش است.
آیا کودک من از ناروانی‌هایش آگاه است؟
اغلب کودکان از تغییرات در گفتارشان آگاه هستند اگرچه ممکن است راجع به آن صحبت نکنند. به‌عنوان یک واقعیت می‌توان گفت که کودکان بزرگ‌تر ممکن است به انکار لکنت خود بپردازند حتی اگر بسیاری از آن‌ها از قبل به‌صورت آگاهانه شروع به اجتناب از لکنت کرده باشند.
آیا لکنت کودک من عمداً و باهدف جلب‌توجه صورت می‌گیرد؟
جواب این سؤال صد در صد منفی است. کودکان از لکنت به‌عنوان یک رفتار جلب‌توجه کننده استفاده نمی‌کنند. بااین‌وجود ممکن است هنگامی‌که کودک شما در تلاش برای جلب‌توجه فردی است بیشتر لکنت کند. این حالت به خاطر این است که کودک شما در زمانی که تلاش می‌کند تا توجه شما را به خودش جلب کند، احساس ناراحتی و سرخوردگی می‌کند و این احساس می‌تواند منجر به افزایش ناروانی‌ها شود.
آیا این استدلال درست است که کودک من به خاطر داشتن مشکلات عاطفی، لکنت می‌کند؟
لکنت به‌عنوان شاخص و نشانه مشکلات عاطفی نیست. بااین‌وجود عواطف قوی می‌توانند منجر به افزایش ناروانی‌ها شوند. اگر شما احساس می‌کنید مسائلی وجود دارند که به لحاظ عاطفی باعث رنج بردن کودکتان می‌شوند، بهترین حالت ممکن این است که به حل آن مسائل بپردازید.
آیا ناروانی‌های کودک من باعث ناراحتی او می‌شوند؟
بعضی از کودکان پیش‌دبستانی از این موضوع ناراحت می‌شوند و بعضی هم ناراحت نمی‌شوند. این موضوع احتمالاً بستگی به‌شدت مشکل، توانایی کودک در برقراری ارتباط مؤثر و واکنش دیگران به گفتار او دارد. اگر ناروانی‌های کودک شما باعث ناراحتی او می‌شود ممکن است لزوماً این موضوع را به شما نگوید. شاخص‌هایی که نشان‌دهنده ناراحتی کودک شما از گفتارش است شامل موارد زیر می‌باشند:
- ممکن است کودک از صحبت کردن اجتناب کند.
- ممکن است به شما نگاه کند تا به‌جای او صحبت کنید.
- ممکن است در هنگام صحبت کردن به نظر ناراحت و ناامید بیاید.
- ممکن است عصبانی شود یا کج‌خلقی کند.
- ممکن است کودکان دیگر را بزند، گاز بگیرد و یا به آن‌ها لگد بزند.
- ممکن است به‌جای تعامل داشتن با کودکان دیگر، به‌تنهایی بازی کردن را انتخاب کند.
- ممکن است معلمش بگوید که او به‌ندرت در کلاس صحبت می‌کند.
چه شرایطی بر روانی گفتار کودک من تأثیر می‌گذارد؟
ممکن است شما متوجه شده باشید که گفتار کودکتان تحت شرایط خاصی روان است. در شرایط دیگری شاید گفتار کودک شما ناروان شود. هر کودکی منحصربه‌فرد و متفاوت است. محیط صحبت کردن کودک شما، رفتار و نگرش شنونده و عواطف او هنگام صحبت کردن می‌توانند هر یک به‌صورت جداگانه و یا همه باهم روی ناروانی او تأثیر بگذارند.
چرا کودک من دوره‌هایی از عدم وجود لکنت را تجربه می‌کند؟
بزرگ‌سالان مبتلا به لکنت نیز تجربه دوره‌های کوتاهی از روانی گفتار را دارند که تنها مشخص می‌کند آن‌ها دوباره شروع به لکنت می‌کنند. کودکان پیش‌دبستانی نیز چنین تجربه‌ای را دارند. گاهی اوقات این دوره‌های عدم وجود لکنت قابل توضیح نیستند. بااین‌حال معمولاً کودک شما هنگامی‌که احساس راحتی و آرامش می‌کند، روان‌تر است. سعی کنید تا به الگوی بین دوره‌های روانی گفتار کودک و محیط پیرامون او دست یابید.
چرا زمانی که کودک من با نوزاد یا سگمان صحبت می‌کند، لکنت ندارد؟
نوزادان و حیوانات، شنونده‌های غیر انتقادی هستند و دوستی و محبت بدون قید و شرط ارائه می‌دهند. این موضوع می‌تواند برای کودک مبتلا به لکنت آرامش‌بخش باشد و خیال او را راحت کند. نتیجه این حالت این است که کودک روان صحبت می‌کند.
آیا من کاری انجام داده‌ام که باعث لکنت شود؟
خیر. گفتار ناروان در کودکان پیش‌دبستانی یک رخداد رایج و طبیعی است. بااین‌وجود، مهم است که از باید و نبایدهای کمک به کودکتان، آگاه باشید.
آیا باید برای انجام کار خاصی درمورد تکرارها و مکث‌های کودکم صبر کنم؟
در این مورد سهل‌انگاری نکنید و درمان را به تعویق نیندازید. شروع به ایجاد تغییرات مثبتی کنید که در این کتاب شرح داده شده‌اند. آگاه باشید که کودک شما چه زمانی نیاز به گفتار درمانگر دارد.
آیا استرس و نگرانی باعث ایجاد لکنت می‌شوند؟
علت ایجاد لکنت ناشناخته است، اما استرس و نگرانی باعث ایجاد آن نمی‌شوند. بااین‌حال، استرس و نگرانی می‌توانند در تشدید لکنت نقش داشته باشند. هنگامی‌که فرد لکنت کننده دچار استرس می‌شود، ممکن است احساس کند که کنترل لکنت سخت‌تر است.
در صورت مشاهده رفتارهای ثانویه چه‌کاری باید انجام دهم؟
رفتارهای ثانویه لکنت حرکاتی در صورت یا بدن هستند که بعد از گذشت چند ماه از ناروانی کودک بروز می‌کنند. در تلاش برای صحبت کردن ممکن است کودک پلک بزند، چشمانش را به گوشه‌ها حرکت دهد، لب بالایی خود را بالا برد، سرش را کج کند، سر خود را به‌سرعت و به‌طور ناگهانی تکان دهد و یا دچار گرفتگی مشهود در ناحیه لب، صورت و یا فک شود. این‌ها تنها چند نمونه از رفتارهای غیرکلامی هستند. رفتارهای دیگری نیز وجود دارند.
بهترین کار نادیده گرفتن رفتارهای ثانویه است. به آنچه کودک می‌گوید گوش دهید، نه به شیوه‌ای که او صحبت می‌کند. بااین‌وجود بروز رفتارهای ثانویه ممکن است بدین معنا باشد که زمان درخواست کمک از یک متخصص فرا رسیده‌است.
آیا انجام گفتاردرمانی به‌صورت انفرادی بهتر است یا به‌صورت یک گروه کوچک؟
بهترین حالت انجام گفتاردرمانی به‌صورت انفرادی است. در درمان انفرادی، آسیب‌شناس گفتار توجه کاملش را تنها به یک کودک اختصاص می‌دهد. بااین‌وجود شرایط گروه‌های کوچک برای کودکان بزرگ‌تر و بزرگ‌سالان می‌تواند منجر به حمایت و تشویق فرد شود.
برخورداری از یک زندگی خانوادگی آرام‌تر چگونه می‌تواند به بهبود لکنت کودک من کمک کند؟
محیط‌هایی که باعث ایجاد نگرانی، استرس و سایر عواطف شدید می‌شوند می‌توانند در افزایش لکنت نقش داشته باشند. در یک محیط آرام معمولاً موقعیت‌های کمتری برای بروز واکنش‌های عاطفی شدید ایجاد می‌شوند. این بدان معنا نیست که در یک محیط آرام کودک لکنت کردن را متوقف می‌کند. بااین‌حال ممکن است یک محیط آرام عوامل تسریع‌کننده عاطفی را که در لکنت نقش دارند، کاهش دهد.
من احساس می‌کنم گفتار درمانگر فعلی به کودکم کمکی نمی‌کند. از طرفی در هنگام عوض کردن درمانگران دچار احساس گناه می‌شوم. چگونه می‌توانم بدون جریحه‌دار کردن احساسات درمانگران، آن‌ها را تغییر دهم؟
من فکر می‌کنم که این نگرانی در مورد افراد زیادی مانند پزشکان، آرایشگران و یا آسیب شناسان گفتار صدق می‌کند. در شرایط شما، قبل از تغییر دادن آسیب‌شناس گفتار من با او صحبت می‌کردم. از او در رابطه با درمان کودکتان سؤال کنید و موضوعاتی که باعث شده‌اند به فکر تغییر درمانگر باشید را با او مطرح کنید. بعضی از سؤالات احتمالی شامل موارد زیر می‌باشند:
- در مورد پیشرفت فرزند من از ابتدای درمان تابه‌حال چه نظری دارید؟
- پیش‌بینی می‌کنید دوره درمان چقدر طول خواهد کشید؟
- اهداف کوتاه‌مدت این دوره چه هستند و شما فکر می‌کنید رسیدن به آن‌ها چه مدت به طول خواهد انجامید؟
- آیا شما احساس می‌کنید که در مسیر پیشرفت کودک من مانعی قرار دارد؟
ممکن است پاسخ‌های آسیب‌شناس گفتار به شما کمک کنند تا تصمیم بگیرید درمان را کمی بیشتر با او ادامه دهید و یا متقاعد شوید که درمانگر را تغییر دهید. در شرایطی که تصمیم به تغییر درمانگر گرفتید به خاطر داشته باشید که صرف نظر از احساسات فرد متخصص، شما باید بهترین کار را برای کودکتان انجام دهید. اگر تصمیم به این کار گرفتید، دو پیشنهاد برای شما وجود دارند:
- به او بگویید که نگران پیشرفت کودکتان هستید. شما می‌دانید که هر متخصصی روش متفاوتی برای درمان لکنت دارد و به این نتیجه رسیده‌اید که ممکن است در مورد کودک شما روش دیگری مؤثرتر واقع شود. به او بگویید که بابت تمام آنچه تابه‌حال انجام داده است قدردان و سپاس گذار هستید.
- اگر تعطیلات زمستانی یا تابستانی نزدیک است، از آسیب‌شناس گفتار بخواهید که فعلاً جلسات درمانی‌تان را حذف کند. والدین اغلب از این زمان‌ها جهت ایجاد تغییرات در برنامه کودکشان استفاده می‌کنند.
متخصصان متوجه هستند که مراجعین اغلب تغییراتی را به روش مناسب ایجاد می‌کنند و آن‌ها باید کاری را انجام دهند که احساس می‌کنند بیشترین منفعت را برای فرزندشان دارد. به یاد داشته باشید وقتی به مبحث انجام بهترین کار برای کودک می‌رسیم، نگرانی راجع به جریحه‌دار کردن احساسات یک متخصص به نظر بی‌ربط می‌آید.
چه مدت‌زمان طول می‌کشد تا بهبود گفتار کودکم را ببینم؟
پاسخ به این سؤال بستگی به عوامل مختلفی دارد، مانند پشتکار والدین و تداوم جلسات درمانی، پیگیری والدانه در دنبال کردن پیشنهاد‌های مطرح‌شده توسط آسیب‌شناس گفتار تا پایان درمان، بودن کودک در جلسات درمانی انفرادی یا گروهی، تعداد جلساتی که کودک هر هفته دارد، مدت‌زمانی که کودک در هر جلسه حضور دارد و شدت لکنت کودک.
بهترین سناریو برای درمان، جلسات انفرادی به مدت سی دقیقه، دو تا سه بار در هفته است. والدین در آوردن فرزندشان به جلسات درمانی مصمم هستند و تا آخرین مرحله در پیگیری پیشنهاد‌ات درمانگر سخت‌کوش و جدی هستند. باوجود این مداومت از جانب والدین، سه تا شش ماه طول می‌کشد تا شاهد پیشرفت گفتار کودک پیش‌دبستانی باشند.
درصورتی‌که کودک من بزرگ‌تر است و شروع به لکنت کرده است، چه‌کاری باید انجام دهم؟
در این شرایط باید از یک آسیب‌شناس گفتار کمک خواست. در مورد یک کودک بزرگ‌تر از پنج سال، هر چه زودتر از متخصص کمک بگیرید بهتر است.
آیا صداها یا کلماتی وجود دارند که کودکان بیشتر روی آن‌ها لکنت کنند؟
صداها یا کلمات خاصی وجود ندارد که باعث لکنت کودکان شوند. بااین‌وجود زمانی که کودک در کشمکش با گفتارش است ممکن است تلاش کند تا دلیل لکنت کردن خود را بفهمد. به‌عنوان‌مثال اگر او چند دفعه روی صدای “س” لکنت کند، ممکن است پیش خود چنین فرض کند که این صدا باعث می‌شود او لکنت کند و درنتیجه ممکن است از بیان کلماتی که با صدای “س” شروع می‌شوند اجتناب کند و یا ممکن است بگوید، “من نمی‌توانم آن صدا را بیان کنم.”
چرا باید برای درمان هزینه کنم درحالی‌که این خدمات در مدارس دولتی رایگان است؟
تفاوت بین خدمات خصوصی و خدمات دولتی چیزی بیش از پرداخت پول است. تفاوت این دو همچنین در شیوه ارائه خدمات است. دریافت درمان در مدارس دولتی برای کودک شما یک فرآیند است. در ابتدا شما باید با مدارس دولتی تماس بگیرید و با آن‌ها راجع به مشکل کودکتان صحبت کنید. آن‌ها از شما می‌خواهند که کودکتان توسط آسیب‌شناس گفتار آن منطقه موردبررسی و غربالگری قرار گیرد. هنگامی‌که این غربالگری انجام شد، تصمیم گرفته می‌شود که اگر مشکل فرزند شما شدید باشد مورد آزمون قرار بگیرد و یا در غیر این صورت او باید سال آینده مورد غربالگری مجدد قرار گیرد. اگر تصمیم بر آزمون گرفته شد، کودکتان باید در مدت‌زمان مشخصی بعد از غربالگری مورد آزمون واقع شود.
اگر نتیجه آزمون این باشد که فرزند شما برای دریافت خدمات واجد شرایط نیست، از شما خواسته می‌شود تا سال آینده منتظر بمانید. درصورتی‌که گفتار کودک شما دارای معیارهای واجد شرایط بودن برای دریافت خدمات باشد، متخصص اهداف او را برای آن سال در برنامه آموزش فردی (IEP) خواهد نوشت. کل این فرآیند ممکن است سه ماه یا بیشتر به طول بیانجامد.
خدمات عمومی مدرسه بر اساس برنامه سالانه مدرسه انجام می‌شود. هنگامی‌که مدرسه تعطیل است کودکتان جلسات گفتاردرمانی نخواهد داشت و این تعطیلی باعث ایجاد وقفه در پیشرفت او می‌شود. درصورتی‌که فرزندتان یک جلسه نیم‌ساعته درمان انفرادی داشته باشد خیلی خوش‌شانس است. اگرچه به‌عنوان یک قانون، درمان برای گروه‌های کوچکی شامل دو تا پنج کودک با سنین مختلف و مشکلات گفتاری متفاوت ارائه می‌شود. جلسات، نیم‌ساعته و برای تمام کودکان حاضر در گروه هستند.
با تقسیم کردن ۳۰ دقیقه به تعداد کودکان حاضر، می‌توانید محاسبه کنید که کودک شما چند دقیقه درمان دریافت می‌کند؛ بنابراین در یک جلسه ۳۰ دقیقه‌ای با حضور دو کودک، هر یک از آن‌ها ۱۵ دقیقه درمان دریافت می‌کنند، سه کودک هر یک ۱۰ دقیقه درمان دریافت می‌کنند و همین منوال برای تعداد بیشتر ادامه دارد. شاید درمانگر کودک شما دو جلسه نیم‌ساعته در هفته برای او برنامه‌ریزی کند ولی آنچه بیشتر رایج است یک جلسه درمانی در هفته است. آسیب‌شناس گفتار مدارس دولتی فردی است که با کودک شما کار خواهد کرد ولی شما هیچ‌گونه حق انتخابی در این مورد ندارید.
اگر شما تصمیم به درمان خصوصی با یک آسیب‌شناس گفتار گرفته‌اید می‌توانید فردی را انتخاب کنید که درزمینه کار کردن با کودکان پیش‌دبستانی دارای لکنت، مجرب است. ارزیابی نباید بیش از یک ساعت به طول بیانجامد. تصمیم‌گیری برای شروع درمان می‌تواند همان موقع و یا جلسه بعدی صورت گیرد. هر بار که شما کودکتان را برای درمان می‌آورید متخصص را خواهید دید و می‌توانید از پیشرفت کودک خود در طول جلسه مطلع شوید.
با انتخاب درمان خصوصی، فرزند شما در تمام طول جلسه به‌صورت انفرادی مورد درمان قرار می‌گیرد. درمان خصوصی به‌صورت مداوم خواهد بود زیرا طبق برنامه مدرسه پیش نمی‌رود. درمان خصوصی در تمام طول سال ادامه دارد و می‌تواند به‌صورت دو تا سه جلسه در هفته برنامه‌ریزی شود. این حالت منجر به تداوم بیشتر در درمان و پیشرفت سریع‌تر می‌شود.
هنگامی‌که اقدام به درمان می‌کنید مهم است که آن را در اولویت قرار دهید. درمان باید مهم‌تر از ورزش، کلاس‌های رقص، کلاس‌های موسیقی و غیره باشد. آسیب شناسان گفتار خوبی در مدارس دولتی و همچنین در محیط‌های خصوصی وجود دارند. من می‌دانم که استفاده از خدمات رایگان چقدر خوشایند است اما در نظر داشته باشید که اگر مشکل در زمان مناسب خود و به‌موقع حل نشود، خدمات رایگان در طولانی‌مدت می‌توانند هزینه‌های بیشتری را به شما تحمیل کنند. در اینجا آینده فرزندتان مطرح است و آینده او باید اولویت شما باشد.
آیا یادگیری یک زبان دیگر باعث خواهد شد که کودک من شروع به لکنت کند و یا لکنت او بیشتر شود؟
هیچ‌گونه شواهدی وجود ندارد که یادگیری زبان دوم باعث ایجاد لکنت در یک کودک می‌شود و یا لکنت او را شدیدتر می‌کند. اگر کودک دوزبانه باشد، والدین در هنگام صحبت با او باید از ترکیب کردن کلمات هر دو زبان در یک جمله اجتناب کنند. بااین‌وجود باید به کودک اجازه داده شود که وقتی صحبت می‌کند کلمات هر دو زبان را باهم ترکیب کند.
آیا بیمه سلامتی، خدمات گفتاری را پوشش می‌دهد؟
آگاهی یافتن از این موضوع آن‌قدر ارزش دارد که شما بیمه‌نامه خود را مجدداً مرور کنید و یا با یکی از نمایندگان بیمه سلامتی تماس بگیرید و در رابطه با میزان پوشش دهی آن‌ها برای خدمات گفتاری سؤال کنید. از نماینده بیمه بپرسید که آیا آن‌ها ارزیابی روانی گفتار و درمان اختلال روانی گفتار در شروع دوران کودکی را پوشش می‌دهند یا خیر. آن‌ها ممکن است کدهای این خدمات را از شما بخواهند. درصورتی‌که بیمه سلامتی یک شخص این خدمات را پوشش می‌دهد، والدین باید از نماینده بیمه بخواهند تا محدودیت‌های پوشش دهی خدمات را مشخص کند. بعضی از طرح‌های بیمه سلامتی، ارزیابی و درمان را، برخی دیگر فقط ارزیابی را و بعضی هم فقط درمان را پوشش می‌دهند.
هزینه گفتاردرمانی خصوصی چقدر است؟
هزینه درمان خصوصی ممکن است بالا باشد و قیمت آن در بین شهرها و ایالت‌ها متفاوت است. من پیشنهاد می‌کنم که والدین این هزینه را به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری در آینده کودک در نظر بگیرند، هزینه‌ای که با بزرگ‌تر شدن کودک بیشتر خواهد شد. چرا که به تعویق انداختن آن برای سال‌های بعد از پیش‌دبستانی، درمان را طولانی‌تر خواهد کرد. همان‌طور که کودکان به الگوی گفتاری خود عادت می‌کنند، درمان جهت تغییر این الگو، طولانی‌تر خواهد شد؛ بنابراین، در نظر گرفتن درمان به‌عنوان یک اولویت مالی مهم است.
پرسش و پاسخ